Tüm Bireysel Emeklilik sahipleri ve sisteme girmek isteyenlerin okuması gereken bir yazı: Akın Rota yazıyor: BES’lenmek ya da BES’lemek, işte bütün mesele bu!
BES’lenme zamanı
Aylık düzenli bir birikim olan BES’te önemli olanın başlangıç ve sonuç endeksleri arasındaki fark olmayıp endekslerin ortalama performansına bakılması gerektiğini ortaya koymuştum. Bu gerçek performans hesaplamaların EGM BES tüm endeksi üstünden olduğu gibi çeşitli varlık endeksleri (Borçlanma araçları, Hisse, döviz, standart vb.) üstünden 2019 yılında yapmıştım. Aradan geçen sürede performans değerlendirmesini güncellemek gerekti ancak bir sorun vardı: 2020 yılından itibaren EGM yepyeni kıyas grupları oluşturmuştu ve artık veriler bu kıyas gruplarına göre yayınlanıyordu. Kısacası benim eski kıyas gruplarına göre yapmış olduğum çalışmamı güncellenmem son derece zordu. Ne var ki EGM burada son derecede yardımcı oldu ve eski ve yeni grupları eşleştirecek bilgileri bana sağladı. Bu nedenle EGM genel müdürü Mustafa Akmaz ve ekibine tekrar teşekkür etmek istiyorum.
2019 çalışması ile karşılaştırma
BES Tüm endeksinin 2019 yılındaki performansını kısa bir özetlersek, BES Tüm endeksi, sisteme giriş tarihine göre ve devlet katkısı hesaba katılmadığında, yıllık reel +%0,5 ile -%0,5 arası bir getiri sağlamıştı. 2013’ten önce vergi teşviki, 2013 yılından itibaren de %25 katkı hesaba eklenince enflasyonla başa baş olan bu bilek güreşinin katılımcıyı pek üzmediğini, devlet katkısının kar olarak kaldığını belirtmiştim. Açıkçası, aynı çalışmanın sadece 1,5 yıl sonra güncellenmesinde de sonucun pek farklı çıkmayacağını düşünüyordum. Öyle ya, 1,5 yıllık bir performansın 2004 yılından beri 15 yıldır sistemde olan birinin genel performansını ne kadar etkileyebilirdi? Ancak sonuçların biraz şaşırtıcı olduğunu itiraf etmeliyim. Devlet katkısı hesaba katılmadığında, sisteme giriş tarihi itibariyle tüm BES fonlarının yıllık reel getirilerinin, hem 2019 çalışması hem 2020 çalışması sonuçları aşağıda gibi oluştu:
Ne oldu da fon getirileri böyle fırladı?
2020 yılı performansı
Bunun için endeksin ve fon gruplarının özellikle son 1,5 yıldaki reel getiri oranlarının oluşumuna bakmak lazım. Aşağıdaki tablo BES Tüm endeksi ve Tüfe gelişimlerini gösteriyor
2020 yılında sağlanan pozitif getiri sadece 2020 yılı katkı paylarına değil tüm birikimlere uygulandığından BES yatırımcısına güzel ve tatlı bir sürpriz olmuş.
Devlet katkısı hesaba katıldığında pastanın kreması da geliyor. Burada tekrar bir hatırlatma yapmak istiyorum: Devlet katkısını hak etmek için 10 yıl ve 55 yaş kısıtı olduğundan bende analizlerimi sisteme en geç 2013 yılında girmiş olanlarda kesiyorum, yani devlet katkısına en fazla 3 yılı kalanlar. Sisteme giriş tarihlerine göre BES yatırımcılarının yıllık reel iç verim oranları aşağıdadır:
Normale dönüş
%8,50 reel getiri var da kimse farkına varmadı mı? Sonradan girenler daha mı şanslı? Olay %25 devlet katkısının daha az seneye yayılmasından kaynaklanıyor. 2004 yılında giren %25 katkıyı 16 yıl için alır ve bu iç verim oranına yıllık %1,40 [1,25^(1/16)-1] olarak yansırken, 2013 yılında giren bir katılımcı için bu yıllık %3,24 olarak yansımakta; dolayısıyla zaman geçtikçe bu oran düşmekte.
Bu durumu göz önüne alarak bir ayarlama yaptım. EGM verilerine göre, Türkiye’de BES ve OKS katılımcılarının, sisteme katıldıkları tarih itibariyle, ortalama yaşları 35 civarında. Dolayısıyla ortalama 20 sene sistemde kalmaları bekleniyor. Bende her katılımcının 20 yıllık bir birikim yapacağı ve kalan sürede yatırım ve katkı paylarından enflasyon kadar, yani 0 reel getiri kazanacağı varsayımı ile bir “normalizasyon” çalışması yaptım ve BES Tüm endeksi için aşağıdaki grafik meydana çıktı:
Aynı çalışmayı + %1 ve %2 reel getiri için yaptığımızda sonuçlar aşağıdaki grafiktedir
Sonuç
BES’te mevcut reel getiriler devam ettirilse yıllık %2-3 arası bir reel getiri beklentisi söz konusu. Bunun azımsanmayacak bir oran olduğunu düşünüyorum.
TEB’den KOBİ’lerin dijital dönüşümüne 25 milyon Euro’luk finansman desteği
Program Türkiye’de ilk defa TEB aracılığıyla hayata geçiyor EBRD’nin uygulamaya aldığı Dijital Dönüşüm Finansman Programı’nın lansman toplantısı, Sanayi ve Teknoloji...